Hoog Dalem is een ‘all electric’ wijk, die dus geen gasaansluiting heeft. Bewoners kunnen met hun woning zelf energie opwekken, opslaan en op gunstige momenten gebruiken. Op een intelligent net, oftewel smart grid, is tweerichtingsverkeer van energie mogelijk tussen producenten en gebruikers of tussen gebruikers onderling. Zo kunnen particulieren die zonne-energie opwekken hun overschot terugleveren aan het elektriciteitsnet. In een aantal woningen werden systemen geplaatst waarmee energie kan worden gedeeld en zo maximaal benut. Daarnaast werden in-home systemen en domotica in woningen aangebracht om analyses te doen met het oog op het opvangen van grote en tijdelijke verschillen tussen vraag en aanbod.

Wooncomfort verhogen  

“Voor elke stakeholder in dit project werden specifieke leerdoelen geformuleerd”, vertelt Dick Timmermans, Business Development Manager voor Heijmans en verantwoordelijk voor Smart Energy Buildings & Cities. Dick is sinds begin 2015 lid van de stuurgoep Hoog Dalem, en was daarvoor zijdelings bij het project betrokken. “Voor Heijmans ging het deels om de inzet van nieuwe technieken. We wilden vooral ook weten of we dit als integraal projectbegeleider zouden kunnen oppakken en bewoners konden motiveren om mee te doen. Dat betekende dus veel aandacht besteden aan het begeleiden en informeren van deelnemers. We hadden al snel een aantal enthousiaste bewoners gevonden, en die hebben ervoor gezorgd dat er steeds meer mensen mee gingen doen. Voor ons is het heel interessant om te kijken naar hoe we het wooncomfort kunnen verhogen. Zo kunnen we energiebesparende functionaliteiten optimaliseren en aan de hand van het gebruiksgedrag traceren hoe de bewoners met nieuwe technologie omspringen. We willen dus meer doen dan bouwen. We willen weten hoe mensen graag wonen en daarop inspelen. Waar hebben mensen behoefte aan? Wat gebruiken ze het meest?”

'Return on learning'

“Bij ABB lag de nadruk op oplossingen bieden voor duurzaam energiegebruik”, aldus Ron van de Beek, Business Development Specialist bij ABB. Ron is inmiddels twee jaar betrokken bij het project. “Wij wilden graag weten of de accu’s die we geplaatst hebben het werk wel goed aankunnen. Tegelijk waren we benieuwd naar de wensen van de gebruikers. Welke technologieën zouden wij kunnen inzetten om aan hun behoeften te voldoen? Hoe zouden deze moeten worden aangepast? Hoe maken we daar een systeem van? We hebben met twee bewoners het uitrolconcept ontwikkeld, en zij werden belangrijke ambassadeurs voor de rest van de wijk. Voor veel mensen was het met name aantrekkelijk om met de nieuwste technologie en apps aan de slag te gaan, en dat werkte blijkbaar aanstekelijk. We hebben een app ontwikkeld waarmee mensen hun stroomverbruik optimaal kunnen regelen. We waren benieuwd of ze daar ook echt mee zouden werken. Mensen werden zich steeds meer bewust van hun verbruik en stelden daar ook vragen over.” Dick: “Voor de deelnemers geldt dat inzicht in het verbruik leidt tot ander gedrag. Ze waren echt verbaasd over de standby-consumptie van elektrische apparaten. We zijn nu alle data van de deelnemende gezinnen aan het analyseren. Aan de hand van die gegevens, kunnen we allerlei correlaties maken en zoeken naar verbeterpunten. Dit vormt dan weer de basis voor nieuwe ontwikkelingen. Heijmans is geïnteresseerd in ‘return on learning’, in plaats van zich hoofdzakelijk te richten op ‘return on investment’. Hoe meer data we hebben, hoe efficiënter we het systeem kunnen maken. We zien precies waar de behoeften liggen en we kunnen onze innovaties en ontwikkelingen inzetten op het vervullen van die behoeftes, in plaats van als het ware aan de tekentafel nieuwe producten te bedenken.”  

Zelfvoorzienende woonwijken

“Naast de duurzaamheidheidsgedachte speelde voor veel mensen ook het idee van onafhankelijkheid mee”, vult Ron aan. “De zelf opgewekte stroom opslaan en uitwisselen met de buren, dat sprak veel deelnemers aan. Ook omdat de olie- en gasvoorraden toch een keer op zullen raken. We werken met kleine netwerken, microgrids, die zijn verbonden aan het hoofdgrid. Met slimme software kunnen die elkaar ondersteunen. Als het ene huishouden op vakantie is, blijven de zonnepanelen gewoon doorwerken en kan iemand anders gebruikmaken van de opgewekte stroom. Op termijn zouden er zelfs volledig onafhankelijke microgrids kunnen ontstaan, waardoor volledige wijken helemaal zelfvoorzienend worden. Tot voor kort ging de stroom maar één kant op: van de centrale naar de eindgebruiker. Nu lopen opwekken en verbruiken door elkaar. Netbeheerders en gebruikers moeten met elkaar communiceren en stroom uitwisselen om energie zo efficiënt mogelijk te verdelen en op te halen.” “We zien daarnaast ook steeds meer elektrische auto’s, en die stroom moet ergens vandaan komen”, zegt Dick. “Als we dat op een schone manier willen leveren, dan zou eigenlijk elk huishouden zonnepanelen op het dak moeten installeren. Zeker als we de doelstelling van de Nederlandse overheid om in het jaar 2050 CO2-neutraal te zijn willen verwezenlijken.”