Blog door Robert van Beek, belangenbehartiger energie en klimaat bij FME

Daarmee zegt de overheid aan de ene kant dat bedrijven moeten verduurzamen en dus meer belasting op gas betalen, maar ze geven aan de andere kant geen handelingsperspectief voor alternatieven door jarenlang netcongestie onvoldoende aan te pakken. Fiscale hervormingen moeten bijdragen aan het verduurzamen van de technologische industrie en deze niet tegenwerken. Zo kunnen bedrijven écht stappen gaan maken richting het verduurzamen van het eigen productieproces én het ontwikkelen van schone technologie.

Rekenvoorbeeld

De politiek wil met de nieuwe plannen de CO2-uitstoot met 1,2 megaton verlagen. Het idee klinkt in theorie goed. De gedachte is dat door gas duurder te maken bedrijven vanzelf overschakelen op groene stroom. Ik ben aan het rekenen geslagen wat het effect is bij de middelgrote energieverbruikers. Een verzinkerij of andere bedrijven met een oven van 600 graden Celsius verbruiken minimaal 1 miljoen kuub gas per jaar voor de oven. De energiebelasting in schijf 3 en 4 gaan vanaf 1 januari 2024 met 133% en 152% omhoog. Dat kost zo’n bedrijf rond de € 150.000 euro extra aan energiebelasting. De kale leveringsprijzen van energie zijn in 2023 gedaald, maar liggen nog altijd een factor 2-3 hoger ten opzichte van 2021. In theorie leidt het voorstel van het kabinet en de aanscherping van de Tweede Kamer tot minder CO2-uitstoot en hogere belasting voor de staat. In Den Haag zijn theorie en praktijk aan elkaar gelijk maar in de praktijk helaas niet. De middelgrote- en grote gasverbruikers mogen de borst nat maken, ze gaan in 2024 opnieuw fors meer voor energie betalen. 

Problematiek rond netcongestie

Om deze energiekosten stijging te vermijden moeten energie intensieve bedrijven volgend jaar van het gas af. Kan dat ook is de grote vraag? Bedrijven moeten ook kunnen omschakelen naar duurzame energie. Om 1 miljoen kuub gas te vervangen door elektriciteit is 9,8 miljoen kWh aan elektriciteit nodig. Dat staat gelijk aan het verbruik van ca. 4.000 huishoudens. Een flinke aansluiting is dus nodig. Vanwege de netcongestieproblematiek is zo’n aansluiting in heel Nederland bijna nergens meer te krijgen en het duurt ook jaren voordat deze gerealiseerd is. 

Geen keuze, wel fors hogere kosten

De meeste energie intensieve bedrijven hebben dus geen keuze. Ze blijven gas verbruiken tegen fors hogere kosten en kunnen de komende jaren hun CO2-uitstoot nog niet verlagen. Het keer op keer extra belasten van bedrijven betekent ook minder geld om te investeren. Als andere landen de belastingen minder verhogen, ontstaat een ongelijk speelveld en loopt Nederland het risico dat bedrijven hun investeringen verleggen naar de fabrieken in andere landen binnen en buiten Europa. De CBS-cijfers van de basismetaal laten nu al zien dat de productie in 2022 met 30% in de metaal is afgenomen ten opzichte van 2015 en nauwelijks herstelt. 

Minder CO2 en minder industrie?

Ik zie een groot risico dat we minder CO2 uitstoten in 2030, maar ook minder groene industrie overhouden. Het fiscaal sturen op verduurzaming is in theorie een goed idee maar levert het risico op dat de energie intensieve industrie het niet op tijd redt. Maakbedrijven zullen hun productie verplaatsen, en dat is lang niet altijd goed nieuws voor de mondiale CO2-uitstoot. Om dat dilemma op te lossen is er maar één oplossing. Den Haag moet afspreken de extra energiebelasting terug te investeren om bedrijven te verduurzamen of direct te investeren in de aanleg van infrastructuur die nodig is voor deze bedrijven. Alleen dan zijn theorie en praktijk weer aan elkaar gelijk en gaan CO2-uitstootreductie en verduurzaming van de industrie hand in hand.