Extra investeringen in innovatie zijn dus hard nodig om onze concurrentiekracht en productiviteit te vergroten. Maar investeren in innovatie kan alleen als de overheid de juiste randvoorwaarden en een gelijk speelveld biedt voor ondernemers, ziet ook Mario Draghi, voormalig president van de Europese Centrale Bank (ECB).

Draghi pleit voor een ongekend investeringsniveau, van 5 procentpunt van het BBP per jaar extra, wat omgerekend meer dan het dubbele is van wat ooit de Marshallhulp bedroeg voor de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. Die investeringen zijn nodig omdat ons technologisch leiderschap onder druk staat. We moeten ons als Europa verhouden tot een haperende innovatiemotor, sterk gestegen energieprijzen en een geopolitieke wereldeconomie die onze welvaart en welzijn bedreigt.

Gelijk speelveld en investeringen in innovatie gaan hand in hand

Mario Draghi concludeert verder dat slechts vier van de top 50 techbedrijven Europees zijn, dat 30% van Europa's succesvolste start-ups de afgelopen jaren naar de VS is vertrokken en dat ons aandeel in de wereldhandel is gekrompen. De elektriciteitsprijzen in Europa zijn 2 tot 3 keer hoger dan in de VS. Binnen Europa is Nederland kampioen in hoge energieprijzen: onze prijzen liggen meer dan 50% hoger dan in Frankrijk, België en Duitsland. Dat vertraagt de verduurzaming van de industrie en zorgt ervoor dat geld niet in broodnodige R&D en digitalisering kan worden gestoken.

Theo Henrar: “We verwelkomen dit rapport van harte. Europa heeft veel te lang aan struisvogelpolitiek gedaan. Draghi zegt nu wat we al wisten: strategisch industriebeleid zou prioriteit één, twee én drie moeten zijn voor de EU én het kabinet. Dat betekent onder andere dat de EU gezamenlijk moet gaan investeren in innovatie, maar strategisch innovatie- en industriebeleid gaat over meer dan budgetten alleen. Het begint bij een gelijk speelveld, dat is het allerbelangrijkste. Daarnaast moet Europa koploper in technologische innovatie worden in plaats van koploper in regels. Minder regeldruk en meer voorspelbaar beleid zorgt ervoor dat ondernemers investeringen kunnen aangaan voor de lange termijn, en dus voor onze toekomst.”

Het belang van digitalisering van de technologische industrie is onverminderd hoog volgens Draghi: nieuwe digitale technologieën als AI moeten we veel beter gebruiken om het potentieel van onze technologische industrie te versterken en om uitdagingen rondom productiviteit en innovatie op te lossen. Draghi benadrukt ook dat we onze defensie-uitgaven moeten verhogen en ons moeten verhouden tot strategische afhankelijkheden in waardeketens, van cruciale grondstoffen tot hightech.
 

Europees innovatiebeleid vraagt om ambitieuze financiering

We moeten als Europa dan wel echt sámen optrekken, dus met ambitieuze, gezamenlijke Europese financiering van innovatie, en niet met een staatssteunrace waarin Frankrijk en Duitsland aan het langste eind trekken. Nu is de kloof met China en de VS nog overbrugbaar, maar als we nog eens vijf jaar wachten, is dat niet meer het geval. Draghi erkent dit in zijn rapport en vindt dat we in Europa niet slim genoeg investeren: slechts 10% van onze publieke R&D-investeringen vindt plaats op EU-niveau, terwijl we door gezamenlijk Europees te investeren versnippering kunnen tegengaan en onze productiviteit optimaal kunnen verhogen. Draghi noemt daarnaast dat ambities rondom innovatie te vaak verzanden in nieuwe en meer regeldruk, terwijl ruim de helft van het mkb dit als hun grootste uitdaging ziet. De interne markt verdient verdere verdieping, zoals landgenoot van Draghi, Enrico Letta, ook al schreef in zijn rapport over de interne markt van eerder dit jaar. Tot slot moeten we veel sneller tot besluiten komen in deze volatiele, geopolitieke wereld.

Het rapport met een uitgesproken pro-Europese boodschap komt in een tijd dat Europa politiek in verwarring is, met diverse landen waar nog een regering gevormd moet worden of pas net is gevormd. Ursula von der Leyen begint binnenkort aan haar nieuwe termijn en kan aan de slag met de aanbevelingen van Draghi, net als het Nederlandse kabinet dat deze zomer is aangetreden. Nederland profiteert enorm van Europese investeringen in onderzoek en innovatie. Elke euro die Nederland in het Europese Horizon-programma stopt, verdienen we maar liefst anderhalf keer terug. Tel daarbij op dat Draghi nu zegt dat ambitieuze Europese fondsen voor innovatie hard nodig zijn om onze concurrentiekracht vooruit te helpen, en dat alles op tafel moet liggen om die investeringen te verhogen. Nederland moet daar wel eerlijk over zijn als we willen bezuinigen op onze bijdrage aan de Europese Unie: anders is dat snijden in ons eigen vlees.

FME riep eerder op tot een budgetverdubbeling voor een nieuw Horizon programma