Blog door Robert van Beek, Belangenbehartiger Energie en Klimaat

Nederland lijkt haar kaarten vooral in te zetten op CO2-reductie bij de ca. 400 ETS bedrijven die 80% van de CO2 uitstoten. De convenanten zijn eind 2020 afgelopen en er is niets voor in de plaats gekomen. Moeten bedrijven dan niets aan energiebesparing doen? Ja, natuurlijk wel. Via de Wet Milieubeheer zijn bedrijven verplicht om energiebesparingsmaatregelen te nemen die in vijf jaar tijd terugverdiend kunnen worden. Deze wet wordt vervangen door de nieuwe Wet Energiebesparingsplicht met CO2-reductie en treedt in 2023 in werking.

Waar is het thema circulaire economie?

Goed geregeld, lijkt het. Helaas is dat niet zo. Ik verwacht dat de wet in de praktijk moeilijk uitvoerbaar is, minder CO2-reductie oplevert en belangrijke nadelen kent. Zo is bijvoorbeeld een concern- en maatwerkaanpak niet mogelijk omdat in de Omgevingswet het begrip ‘inrichting’ vervalt. Daarnaast richt de wet zich uitsluitend op CO2-reductie en niet op alle broeikasgassen. Ook de zogeheten Scope 3 maatregelen die gericht zijn op het verduurzamen van de producten die bedrijven maken, worden in die wet niet meegerekend of gestimuleerd. Het hele thema van een circulaire economie blijft zo buiten schot.

Dan zullen die convenanten wel slecht gepresteerd hebben hoor ik je denken. Anders zou er wel een vervolg op komen. De politiek is toch niet gek, hoe zit dat? Goede vraag. De gemiddeld grote bedrijven die meededen aan de MEE hebben de doelen niet helemaal gehaald maar wel een indrukwekkende hoeveelheid energie bespaard. De middelgrote bedrijven van de MJA hebben de doelen ruim gehaald.  Zo hebben bedrijven van het MJA-deelconvenant Overige Industrie, waar ik secretaris van was,  in de periode 2017-2020 gezamenlijk 2,5 keer meer energie bespaard dan de afgesproken doelstelling. Ook de subdoelen ‘procesefficiency’, ‘ketenefficiency’ en de ‘inkoop van duurzame energie’ zijn allemaal overtroffen.

Gemiste kansen

Logisch is dus dat we die nieuwe wet heel goed gaan uitvoeren. Maar uit een TNO-rapport van maart 2021 blijkt dat de Omgevingsdiensten aangeven nog vier tot zes jaar nodig hebben om alle bedrijven die nog niet voldoen aan de energiebesparingsplicht te benaderen. Het staat er echt! Nog erger is dat TNO maar 0,2 Mton CO2-reductie bij de industrie verwacht.

Ik heb namens FME samen met andere branches de afgelopen twee jaar geprobeerd om een nieuwe energiebesparingsafspraak te maken met de overheid. Het is tot nu toe niet gelukt. Het is onbegrijpelijk waarom overheid en politiek de uitgestoken hand van het bedrijfsleven niet beetpakken maar inzetten op de wettelijke route. Met een goede afspraak en de juiste ondersteuning kan er meer CO2 worden bespaard op efficiënte wijze. De overheid profiteert ook financieel van energiebesparing in relatie tot de nog aan te leggen dure infrastructuur. Wat je bespaart, hoef je immers niet op te wekken en te transporteren.

Van de 1.200 bedrijven zijn er sommigen die het wel prima vinden dat er geen nationaal energiebesparing beleid voor hen is. Zij richten zich op Europa of doen gewoon hun eigen ding en wachten af. Maar de meeste bedrijven die ik spreek vinden het ook een gemiste kans. Ze zijn liever niet lui, maar besparen graag energie. Deze groep bedrijven zou graag een nieuwe energiebesparingsafspraak willen maken om daarbij geholpen te worden en FME staat klaar om dat te organiseren.