ETS en IKC

De Nederlandse industrie betaalt dit jaar € 1,4 miljard aan CO2-heffing via het Europese ETS-systeem. Brussel maakt dat geld over aan Nederland, maar heeft Nederland ook toestemming gegeven voor een IKC-regeling. Deze Indirecte Kosten Compensatie (IKC) regeling is bedoeld om de CO2-heffing die elektriciteitsbedrijven betalen en doorbelasten aan hun klanten te compenseren. De IKC-regeling voorkomt 'carbon leakage'. Met een IKC-regeling kan Nederland de elektrificatie van bedrijven de komende vijf jaar steunen met jaarlijks € 167 miljoen.

"De ministeries van Financiën en Economische Zaken en Klimaat laten € 835 miljoen aan mogelijke steun voor de industrie onbenut, terwijl andere landen, zoals België, Duitsland en Frankrijk dit wel doen en hun voorwaarden zelfs verbeteren."

Demissionair minister Micky Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat) maakte het finale besluit de IKC-regeling te stoppen recent bekend, tegelijk met het presenteren van de Routekaart Verduurzaming Industrie. Haar ministerie wilde eerst onderzoek laten doen naar de doelmatigheid van de regeling alvorens een definitief besluit te nemen. Dat onderzoek is inmiddels uitgevoerd door SEO. SEO concludeert voorzichtig dat de regeling waarschijnlijk doeltreffend en doelmatig is, maar minister Adriaansens vindt dat te mager voor behoud van de IKC-regeling.

FME-voorzitter Theo Henrar: “Dit kabinet is kennelijk haar logica verloren toen ze demissionair werd. De ministeries van Financiën en Economische Zaken en Klimaat laten € 835 miljoen aan mogelijke steun voor de industrie onbenut, terwijl andere landen, zoals België, Duitsland en Frankrijk dit wel doen en hun voorwaarden zelfs verbeteren. Dit is toch wat we met elkaar moeten willen: fossiel betaalt voor verduurzaming. Ik vrees dat met dit besluit het investeringsklimaat voor de Nederlandse industrie verslechtert."

Fossiel betaalt voor duurzaam

De IKC-regeling werd gefinancierd uit de opbrengst van de CO2-heffing van het ETS-systeem. In 2023 is die opbrengst begroot op € 1,4 miljard. Deze opbrengst is fors gestegen omdat de CO2-rechten nu gemiddeld € 90/ton kosten. Daarmee kan het kabinet eenvoudig de kosten van de IKC-regeling betalen. De bedrijven die de IKC-regeling aanvroegen, moesten deze gebruiken om te verduurzamen door bijvoorbeeld elektrificatie van hun energie-intensieve processen.

Emissierechten geven lidstaten van en bedrijven in de Europese Unie sinds 2005 het recht om - een per jaar afnemende hoeveelheid - CO2 uit te stoten. Het Europese systeem van emissiehandel (EU-ETS) verplicht Europese elektriciteitsproducenten om emissierechten aan te kopen voor hun CO2-uitstoot. De kosten hiervan berekenen zij door in de elektriciteitsprijzen. Europese bedrijven die verhoudingsgewijs veel elektriciteit gebruiken betalen indirect de rekening voor het ETS. Bedrijven die actief zijn op de wereldmarkt ervaren door de hogere elektriciteitskosten een concurrentienadeel ten opzichte van ondernemingen uit landen buiten Europa. Dit brengt een koolstof weglekrisico ('carbon leakage') met zich mee. Er is sprake van carbon leakage als productie met bijhorende CO2-uitstoot zich verplaatst van binnen de EU naar buiten de EU vanwege de lasten en kosten van het Europese emissiehandelssysteem. De IKC-regeling was beschikbaar voor bedrijven uit enkele specifieke door Brussel aangewezen bedrijfstakken, zoals de chemie, metaal- en papierindustrie.

Nationaal Programma Verduurzaming Industrie

FME steunt de conclusies van dit rapport. FME vraagt extra aandacht voor de problemen van Cluster 6 bedrijven uit het mki. Cluster 6 bedrijven, waaronder veel FME-leden, zitten vaak ver weg van de hoofdenergie-infrastructuur en ook deze bedrijven moet op tijd kunnen overschakelen op duurzame energie. Versnelling van elektrificatie is een kritische succesfactor voor de verduurzaming van de industrie en het mki. FME ziet dat de congestieproblematiek een steeds groter hoofdpijndossier wordt voor bedrijven en ook extra geld kost, zodra de energiebelasting op gas fors wordt verhoogd. FME blijft het kabinet erop aan spreken dat zowel mki als de industrie steun nodig heeft bij haar verduurzaming.